Arjantin ekonomisi ve yatırım fırsatları
Arjantin 2.780.400 kilometrekare yüz ölçümü ile Türkiye’nin üç katı ve dünyanın 8. en büyük toprağa sahip ülkesidir. Arjantin’in adı Latince ‘Argentum’ (gümüş) kelimesinden gelir. Güney Amerika Kıtası’nda bulunan Arjantin’in Şili’ye 5308 km, Bolivya’ya 832 km, Paraguay’a 1880 km, Brezilya’ya 1261 km ve Uruguay’a 580 km sınırı bulunmaktadır. Ülkede resmi dil İspanyolca olmakla birlikte, İtalyanca, İngilizce, Almanca, Fransızca ile yerli Mapudungun ve Keçuva dilleri konuşulmaktadır. Arjantin 47,7 milyonluk nüfusuyla Latin Amerika’nın dördüncü en kalabalık ülkesi ve dünya nüfus sıralamasında 33. sırada yer almaktadır.
İstikrarlı bir ikili ilişkimiz olan Arjantin ilk olarak 1910 yılında İstanbul’da bir Konsolosluk açmıştır. Buna istinaden Arjantin ve Türkiye arasındaki diplomatik ilişkiler 29 Haziran 1926'da iki ülke arasında imzalanan Dostluk Antlaşması'yla -18 Aralık 1935'te yürürlüğe girdi- kurulmuştur. Ankara’daki Arjantin Büyükelçiliği ise 1941'de açılmıştır.
Geçen hafta Latin Amerika Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Sayın Alper Şenol beyin davetiyle Ege İhracatçı Birliklerinde düzenlenen ‘Latin Amerika’da Ticari Fırsatlar Semineri’ne katıldım. Seminerin baş konuşmacısı Arjantin İstanbul Baş Konsolosu Sayın Beatriz Vivas Hanımdı. Ülkesi Arjantin’nin ekonomisi ve ticari fırsatlar ile ilgili önemli bilgiler aktardı. Konsolos Beatriz Vivas’ın verdiği bilgileri sizinle paylaşmak istiyorum.
Arjantin’in GSYH’si 2024 yılında 632 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş, bu rakam ülkeyi Latin Amerika’nın en büyük üçüncü ekonomisi ve dünya ekonomisi sıralamasında 22. yaptı. 2024 yılında Arjantin’in kişi başına düşen milli gelir 13 880 dolar seviyesinde gerçekleşti.
Ülke nüfusunun büyük bir kısmı gençlerden oluşmakta ve nüfusun %53’ü 35 yaşın altındadır. Eğitim açısından bakıldığında, üniversiteye kayıt oranı yaklaşık %45 olup, bu oran Latin Amerika’daki en yüksek göstergelerden biridir. Arjantin, İngilizce dil yeterliliği açısından 116 ülke arasında 28. sırada yer almaktadır.
Arjantin’in 2024 yılında 79,7 milyar dolar ihracat gerçekleştirdi
Arjantin dünyanın ikinci en büyük lityum rezervlerine ev sahipliği yapmaktadır. Arjantin’in ayrıca başta altın, gümüş ve bakır olmak üzere metalik mineraller açısından büyük bir potansiyeli bulunmaktadır. 2024 yılında Arjantin’in ihracatı toplam 79,72 milyar dolara, ithalatı ise 60,82 milyar dolara ulaşmıştır. Arjantin’in ihracatı farklı alanlarda çeşitlendirilmiş olup, tarım ve hayvancılık %37,2’lik payla başı çekerken, bunu sanayi %27,7, birincil ürünler %23 ve yakıt ile enerji %12,1 takip etmektedir.
Arjantin lehine 250 milyon dolar ticaret fazlası
Türkiye ile ikili ticaret açısından, Arjantin’in ihracatı son 5 yılda ortalama 650 milyon dolar seviyesine ulaşmış olup, Arjantin lehine yaklaşık 250 milyon dolar tutarında bir ticaret fazlası oluşmuştur. Başlıca ihracat ürünleri arasında soya fasulyesi, mısır, fasulye, pamuk, fıstık ve pirinç gibi ürünler yer almaktadır. Türkiye’nin 2024 yılındaki ihracatı 230 milyon dolar olarak gerçekleşirken, makine, ilaç, taşıt ve kimyasal ürünler gibi katma değer ürünlere yoğunlaşmıştır.
Ülkede şu anda yürürlükte olan 19 uluslararası anlaşma bulunmakta ve bunlardan 12’si Mercosur’un (Arjantin, Brezilya, Uruguay, Paraguay ve Bolivya) oluşturduğu ticari blok aracılığıyla imzalanmıştır. Ayrıca Arjantin, 300 milyonluk pazara erişim sağlayan 6 ayrı ikili ticaret tercihli tarife anlaşmasına imza atmıştır.
En büyük 10 tarım üreticisi ve ihracatçısı
AB ve EFTA (İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre) ile yapılan anlaşmalar, ülkenin nihai onayını beklemek üzere tamamlanmıştır. Arjantin gıda üretimi ve ihracatında liderliğini sürdürmekte olup, dünyanın en büyük 10 tarım emtia üreticisi ve ihracatçısıdır. Tarım ve Gıda sektörü 2006-2023 yılları arasında yılda ortalama 40 milyar dolar gelir elde etmiştir. (2024’te GSYİH’nin %7’si.)
FAO’ya göre Arjantin 95 milyon ton ihracatla dünyanın üçüncü büyük gıda ihracatçısı konumundadır. Arjantin, dünya ihracatında soya yağı, soyulmuş fıstık ve limon suyu konsantresi ürünlerinde ilk sırada yer almaktadır. Dünya ihracat sıralamasında Arjantin, ürün ihracatında ikinci ile beşinci arasında yer almaktadır. Mısır, ayçiçeği, arpa, darı sanayi ve süt tozu, şarap, tahıl ve yan ürünleri, yumuşak ve çekirdekli meyveler, balık ve deniz ürünleri, sığır ve kümes hayvanı eti ihracatında da öne çıkmaktadır.
Ham petrol üretimi günlük 710 milyon varil
Ülkede öne çıkan ve potansiyeli yüksek diğer bir sektör ise petrol ve gaz sektörüdür. Neuquén havzasında bulunan Vaca Muerta, dünyanın en büyük ikinci kaya gazı rezervine ve dördüncü büyük kaya petrolü rezervine sahip olup, Arjantin’i dünyanın 20 büyük petrol ihracatçısı ülkesinden biri yapma potansiyeline sahiptir. 2024 yılında ham petrol üretimi günlük 710 milyon varile (+%10 yıllık artış) ulaşırken, gaz üretimi günlük 140 milyon m3 (+%48 yıllık artış) olarak gerçekleşmiştir.
Sanayi mamüllerinin yurtdışına satışı da toplam ihracatta önemli bir rol oynamış ve 2024 yılında GSYİH’nin %3,5’ini – 22 milyar dolar- oluşturmuştur. Buna karşılık, bilgi tabanlı hizmet ihracatı, 2024 yılında GSYH’nin %1,4’ünü – 8,91 milyar dolar- oluşturmuştur. Ülkenin özellikle yazılım geliştirme ve bilgi teknolojileri alanındaki yüksek nitelikli iş gücü -Latin Amerika’daki toplam 50 teknolojik unicorn şirketin 12’sinin Arjantin’de yaratılması- ve düzenleyici çerçevenin iyileştirilmesiyle birlikte, son yıllarda bu sektörün ihracatında ivme kazanmasının önünü açmıştır.
Büyük Yatırımları Teşvik Rejimi politikası ile önümüzdeki yıllarda doğrudan yabancı yatırımları artıracak önemli bir araç olarak görülmektedir. Ülke 200 milyon doların üzerindeki projeleri çekmek için vergi, gümrük ve döviz teşvikleri sunmaktadır. Avantajlar arasında gelir vergisinin %35'ten %25'e düşürülmesi, KDV iadesi, bu yatırımlardan elde edilen ihracat için sıfır ihracat tarifesi, ihracattan dövize serbest erişim, borç ve temettü ödemeleri ile yatırımların geri dönüşü için döviz piyasasına erişim yer almaktadır.
30 yıllık vadeli vergi istikrarı, kolaylaştırılmış prosedürler ve farklı sektörlere yatırım için kolay koşullar sunan ülke, petrol ve gaz, enerji, çelik endüstrisi, teknoloji ve madencilik gibi yüksek büyüme potansiyeline sahip alanlarda iş öngörülebilirliğini ve iklimini önemli ölçüde iyileştirmektedir.
Hidrokarbon sektöründe (Vaca Muerta'daki petrol ve gaz çıkarma altyapısı), madencilikte (lityum, bakır, altın ve gümüş), güneş enerjisinde, çelik endüstrisinde ve metal işleme endüstrisinde büyük yatırımlar (2025'te 13.000 milyon ABD doları) yapılmıştır.
(Food Sektör Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Şakir Sarıçay - Arjantin İstanbul Baş Konsolosu Beatriz Vivas - Latin Amerika Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Alper Şenol )
Arjantin -Türkiye çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması imzalandı
Arjantin Kongresi, 9 Eylül 2024 tarihinde Arjantin ile Türkiye arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasını (27.754 sayılı Kanun) ile onaylamıştır. İki ülke arasında günlük direkt uçuş ve vize muafiyeti anlaşması bulunmaktadır. 2026'dan itibaren Türk Hava Yolları'nın Buenos Aires'e direkt uçuşlarını artırması için görüşmeler ve projeler devam ediyor. İstanbul'da bir başkonsolosluğun bulunması, göçmenlik prosedürlerini kolaylaştırmakta ve ticari konularda doğrudan bir iletişim kanalı sağlıyor.
Gıda sektöründe Arjantin lider
Arjantin gıda sektöründe Türk şirketlerine (300 milyon nüfuslu) Güney Amerika'nın kapısını açabilir. Soya fasulyesi, pirinç, fıstık tedarikçisi olan Arjantin, diğer birçok tarım ürününde (örneğin işlenmiş taze narenciye suyu) rekabetçi fiyatlarla güvenilir bir ortak olabilir.
Arjantin’de özelleştirmeler
Arjantin, Temmuz ayında devlete ait Arjantin Su ve Kanalizasyon Kurumu'nun şirketi AYSA'nın özelleştirme sürecini başlatacağını duyurdu.
Hükümet ayrıca Comahue bölgesinde bulunan 4 hidroelektrik santralinin (Alicurá, El Chocón, Cerros Colorados ve Piedra del Águila) %100'ünün özelleştirilmesi sürecini başlattı.
Ayrıca Federal İmtiyaz Ağı, ulusal yol ağının yüzde 20'sini temsil eden ancak trafiğin yüzde 80'ini oluşturan on sekiz bölüme dağılmış 9154 km’lik otoyol için imtiyaz ihalesi açacak.
İlk 6 ayda Arjantin'den 34000 turist geldi
Türkiye'ye gelen Arjantinli turist sayısı hızla artmaktadır. 2025'in ilk 6 ayında İstanbul Havalimanı'na Arjantin'den 34.000 turist geldi. Bu, 2024'e kıyasla %50'lik bir artışı göstermektedir. Eylül 2025'te İstanbul'da düzenlenecek ITF turizm fuarına Arjantin'den 10 turizm acentesinden oluşan bir heyet katılarak her iki ülkeye seyahat eden turist sayısını artırmayı hedefliyorlar.
Latin Amerika’da Ticari Fırsatlar Semineri’ne katılanların Başkonsolos Beatriz Vivas’a soruları ile Arjantin ticari ilişkileri hakkında yeterince bilgilendik. Türkiye’den katılımcıların İspanyolca sorular sorması Başkonsolosu oldukça şaşırttı. Arjantin’e ihracattaki vadeli tahsilat sorununun çözülmesi konusundaki talepler yoğunluktaydı. Böyle değerli bir toplantıya davetleri için Latin Amerika Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Sayın Alper Şenol Beye çok teşekkür ederim. Alper Şenol, Latin Amerika Ülkelerini tanıtıcı toplantılara devam edeceklerini belirtti.