EYLÜL
Eylül yılın otuz gün süren, dokuzuncu ayıdır. Güz yani sonbahar ya da hazan mevsiminin ilk ayıdır. Arapça olan eylül kelimesinin kökeni Süryanice "üzüm" anlamındaki aylûl´ kelimesine dayanmaktadır. Eylül karmakarışık bir aydır. Hem iklim bilim için hem de duygusal açıdan karmaşanın hâkim olduğu bir aydır.
Eylül yazın yavaş yavaş tasını tarağını toplayıp veda etmeye hazırlandığı bir geçiş zamanıdır. Yaz mevsimi ile arası pek sıkı fıkı olmasına rağmen sonbaharın elemanıdır Eylül. Gönlü biraz yaz mevsimine kayar. Havalar biraz serinlese de yaza ait emareler sıkça karşımıza çıkar ta ki 23 Eylül gününe kadar. 23 Eylül günü yazın kuzeye resmi veda günüdür. Gece ve gündüz bu veda gününün şerefine zamanı eşit olarak paylaşır. Gece ve gündüz bir günlüğüne de olsa zamanı eşit olarak paylaşsa da Güney´de gündüz Kuzey´de gece hükümranlığını ilan eder. Eylül ayında güneş kuzey ile arasına mesafe koyar ve yönünü güneye doğru çevirir.
Tabi bunlar sonbahar mevsiminin kapısı Eylül ayının meteorolojik yansımalarıdır. Bunun yanında insanoğlunu derinden etkileyen olayların da yaşandığı mutlulukların ve hüzünlerin bir arada hissedildiği mekanların zamanıdır Eylül! En çok da hüzünlü aşkları ile meşhurdur Eylül. Örneğin ?Eylül? romanı? Türk Edebiyatı´nın ilk psikolojik eseri olarak kabul edilen Mehmet Rauf romanıdır. Yaz mevsiminde başlayan roman eylül ayında bitmektedir. Romana ismini veren ?Eylül?, yaz mevsiminin ve bu mevsimde başlayan imkânsız bir aşkın bitişini simgelemektedir. Eylül bu romanda bir sondur ve hüzünlüdür.
Eylül şairler için en verimli zamanlardan biridir. Örneğin Cemal Süreyya ?Eylül´dü? başlıklı şiirinde hüzünlüdür, yalnızlıktan şikayet eder ve bunu Eylül´e bağlar ?En çok sesini aradım. / Gözlerinse asılı bıraktığın yerdeydiler hala. / Gözlerini sildi zaman. / Dedim ya... Eylül´dü. / Savruluşu bundandı kimsesizliğimin.? der. ?Elinde değildir akşam serinliğinde üşürsün. Eylül´den itibaren geceler hazindir, uzundur? der şairi azam Atilla İlhan. Atilla İlhan´ı telaşlandıran ise başlayacak olan soğuk günlerin uzun hazinliğidir. Bir başka ünlü şair Turgut Uyar ise ?Her ömrün bir Eylül´ü vardır.? diyerek muhabbete ustaca bir derinlik kazandırır.
Eylül Anne babaların tatlı kız çocuklarına verdikleri güzel de bir isimdir fakat bazen aynı Eylül saçma sapan bir televizyon dizisinin saçma sapan karakterinin de adı olabilir. Eylül ismini tatlı çocuklar ne kadar paha biçilmez bir tatlılığa büründürüyorsa, popüler kültür ürünü sahte kahramanlar da o kadar ucuzlatıyor. Eylül imkânsız aşkların olduğu kadar ölümsüz aşkların da zamanıdır. Eylüller değersiz televizyon dizilerinde ucuzlatılmasın.
Eylül Türk milleti için zaferler ve mühim günler bakımından diğer aylardan hiç de geride değildir. Bu zaferlerden bazıları şunlardır: Eylül 1048 Pasinler Savaşı´nda Selçuk Ordusu Rum, Ermeni, Gürcü ve Abazalardan kurulu Bizans Ordusu´nu mağlup etmiştir. Eylül 1396 Niğbolu Meydan Savaşı içlerinde en ünlü Avrupa şövalyelerinin de bulunduğu Haçlı Ordusu´nu mağlup etmiştir. Eylül 1538 Preveze Deniz Zaferi büyük Türk amirali Barbaros Hayreddin Paşa´nın kumanda ettiği Türk donanmasıyla Andrea Doriâ?nın kumanda ettiği müttefik haçlı donanmasının yaptığı ünlü deniz savaşıdır ve haçlılar denize gömülmüştür. Eylül 1922 yılında Türk Kurtuluş Savaşı´nda Başbuğ Mustafa Kemal Paşa, Dumlupınar Meydan Muharebesi´nin kazanılması üzerine o meşhur emrini verdi: Ordular! İlk Hedefiniz Akdeniz´dir. İleri! Ve sonuç: Türk Kurtuluş Savaşı: Dumlupınar Meydan Muharebesi´nin kazanılmasının ardından Yunan Ordusu´nu önüne katan Türk Ordusu işgal altında bulunan İzmir´e girdi ve Yunan´ı 9 Eylül´de denize düktü.
Eylül ayı dünyada büyük mutluluklara çoşkun karşılama törenlerine de sahne olmuştur. Mesala Eylül ayında sürgünden dönen Victor Hugo, Paris´te coşkuyla karşılanmış. Sürgünde yazdığı iki romandan biri Sefillerdir. Fransızların dünya edebiyatına armağanı bu eşsiz yazar bir eylül gününde çok sevdiği Paris´e geri dönmüştür ve bu dönüş sadece Hugo´yu değil Parislileri de sevindirmiştir.
Eylül bağbozumu zamanıdır aynı zamanda. Üzüm, incir, ceviz, badem, Antep fıstığı, zeytin sepet sepet toplanır güzel Eylül ayında? Bağbozumu insanoğlu için çoğalmaktır, coşkudur, berekettir, düğün dernektir. Bağbozumu demek eğlence, coşku, paylaşım, şenlik ve festival demektir. Emeğin semeresinin toplandığı zamandır. Yüzdeki tebessüm, çiftçinin tarladaki final sahnesidir Eylül.
Sonuç olarak Eylül´e herkes ayrı anlamlar yükler. Herkesin Eylül´ü bambaşkadır. Güzel Eylüller yaşamanız dileğiyle, kalın sağlıcakla?
