Çocuk gelişiminde en etkili üçgen; beslenme, uyku, egzersiz
Çocuk Endokrinoloji Uzmanı Dr. Arzu Jalilova, doğru beslenme, yeterli uyku ve düzenli egzersizin, çocukların sağlıklı büyüyüp gelişme sürecinin temel taşlarını oluşturduğunu söyledi. Yeterli ve kaliteli uykunun, çocukların fiziksel, zihinsel ve duygusal sağlığı için kritik bir faktör olduğuna dikkat çeken Uzm. Dr. Jalilova, “Özellikle çocuklarda büyüme ve gelişme hormonlarının salınımı uyku sırasında en üst seviyeye ulaşır. Bu nedenle, yeterli uyku almak, çocukların boyunun uzamasına ve genel sağlığının korunmasına yardımcı olur. Çocuklar büyürken bu üç faktör de birlikte sağlanmalı” dedi.
Çocukların sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişmesinin, onların yaşam kalitesini doğrudan etkileyen önemli bir faktör olduğunu kaydeden Acıbadem Kent Hastanesi Çocuk Endokrinoloji Uzmanı Dr. Arzu Jalilova bu süreçle ilgili anne babalara önemli uyarılarda bulundu.
Doğru beslenme
Beslenmenin, çocukların büyüme ve gelişiminde kritik bir rol oynadığını, vücudun ihtiyaç duyduğu tüm besinlerin alınmasının, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığı desteklediğini belirten Uzm. Dr. Jalilova, besin gruplarını ve önemini şöyle anlattı: “Proteinler: Kasların ve dokuların onarımı ve büyümesi için gereklidir. Et, tavuk, balık, yumurta, süt ürünleri, baklagiller ve kuruyemişler iyi protein kaynaklarıdır. Karbonhidratlar: Vücudun ana enerji kaynağıdır. Tam tahıllar, meyveler, sebzeler ve baklagiller, sağlıklı karbonhidratlar arasında yer alır. Yağlar: Hücre zarlarının oluşumu, beyin fonksiyonları ve enerji depolaması için gereklidir. Zeytinyağı, avokado, fındık ve tohumlar sağlıklı yağ kaynaklarıdır. Vitaminler ve Mineraller: Kemik gelişimi, bağışıklık sistemi ve genel sağlık için önemlidir. Kalsiyum, D vitamini, demir ve çinko, çocukların büyümesinde önemli rol oynar. Süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, balık ve meyveler bu besin öğelerini içerir. Çocuklarınıza çeşitli ve dengeli bir diyet sunun. Şekerli ve işlenmiş gıdalardan kaçının. Taze ve doğal gıdaları tercih edin. Düzenli öğünlerle sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırın.”
Yeterli uyku
Jalilova, beslenme kadar önemli bir diğer faktörün ‘uyku’ olduğunu söyledi. Yeterli ve kaliteli uykunun, çocukların fiziksel, zihinsel ve duygusal sağlığı için kritik bir faktör, vücudun dinlendiği ve yenilendiği bir süreç olduğunu vurgulayan Jalilova, “Özellikle çocuklarda büyüme ve gelişme hormonlarının salınımı uyku sırasında en üst seviyeye ulaşır. Bu nedenle, yeterli uyku almak, çocukların boyunun uzamasına ve genel sağlığının korunmasına yardımcı olur.” dedi. Uzm. Dr. Jalilova, “Uykuda büyüme hormonu salgılanır: Büyüme hormonu, çocukların boyunun uzaması ve vücutlarının gelişmesi için gereklidir. Bu hormon, derin uyku evrelerinde en yüksek seviyede salgılanır. Yeterli uyku alınmadığında, büyüme hormonu üretimi olumsuz etkilenebilir. Uykuda doku ve hücre onarımı olur. Uyku sırasında vücut, doku ve hücrelerin onarımı ve yenilenmesi için çalışır. Bu süreç, çocukların sağlıklı büyüme ve gelişimi için hayati öneme sahiptir“ dedi.
Çocuklar için ideal uyku süreleri
Uzm. Dr. Jalilova her yaş grubunun ihtiyaç duyduğu uyku süresi farklı olduğunu da sözlerine ekledi. Jalilova, Amerikan Pediatri Akademisi'ne göre, çocukların yaşlarına göre ideal uyku sürelerinin yeni doğanlarda (0-3 ay) 14-17 saat, bebeklerde (4-12 ay) 12-16 saat olduğunu söyledi. Jalilova, 1-2 yaş çocuklarda bu sürenin 11-14 saat, 3-5 yaşta 10-13 saat, okul çağı çocuklarında (6-12 yaş) 9-12 saat, ergenlerde (13-18 yaş) 8-10 saat olarak önerildiğini kaydetti.
Kaliteli uyku için öneriler
Çocuk Endokrinoloji Uzmanı Dr. Arzu Jalilova anne babalara seslenerek, “Çocuklarınızın uyku düzenine dikkat ederek, onların fiziksel ve zihinsel sağlığını koruyabilir ve sağlıklı bir şekilde büyümelerini sağlayabilirsiniz. Unutmayın, sağlıklı uyku alışkanlıkları kazandırmak, uzun vadede onların genel sağlığını olumlu yönde etkileyecektir” dedi ve çocukların yeterli ve kaliteli uyku almasını sağlamak için şu önerilerde bulundu: Düzenli uyku programı: Her gün aynı saatte yatmak ve uyanmak, çocukların biyolojik saatini düzenlemeye yardımcı olur. Uygun uyku ortamı: Sessiz, karanlık ve serin bir uyku ortamı oluşturmak, kaliteli uyku için önemlidir. Ayrıca, rahat bir yatak ve uygun bir yastık kullanmak da uyku kalitesini artırır. Ekran süresini sınırlayın. Yatmadan önce televizyon, bilgisayar ve telefon gibi ekranlardan uzak durmak, melatonin hormonunun salgılanmasını destekler ve daha kolay uykuya dalmayı sağlar. Yatmadan önce kitap okumak, ılık bir duş almak veya hafif müzik dinlemek gibi rahatlatıcı aktiviteler, uykuya geçişi kolaylaştırır. Kafein ve şeker tüketimini sınırlayın. Kafein içeren içecekler ve şekerli yiyecekler, çocukların uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu tür gıdaların tüketimini sınırlamak önemlidir.
Düzenli egzersiz
Öte yandan Uzm. Dr. Jalilova, çocuk gelişiminde önemli üçüncü faktörün fiziksel aktivite olduğunu vurguladı. Jalilova, düzenli egzersizin çocukların kas ve kemik gelişimini destekleyip sağlıklı bir kilo aralığında kalmalarına yardımcı olduğunu ve genel sağlıklarını iyileştirdiğini kaydetti. Jalilova, “Düzenli egzersiz büyüme hormonlarının salgılanmasını teşvik eder, stres seviyelerini azaltır ve ruh halini iyileştirir” diyerek, bu konudaki önerilerini de şöyle sıraladı: Çocukların günde en az 1 saat aktif olmasını sağlayın. Oyun, spor ve açık hava aktivitelerine teşvik edin. Aile olarak birlikte egzersiz yaparak, sağlıklı yaşam tarzını modelleyin.
